باخچەی داخراو (courtyard)

بەشی ئەندازیاری دیکۆری ناوەوە

KTI

باخچەی داخراو شوێنێکی کراوەیە بە شێوەیەکی گشتی بە دیواری بینایەک یان کۆمەڵێک بینا داخراوە وەک شوێنێکی دەرەوە کاردەکات کە دەتوانێت ڕووناکی و هەوا و شوێنێکی تایبەت بۆ دانیشتووان دابین بکات. باخچەی داخراو بۆ هەزاران ساڵە لە بواری تەلارسازیدا لە سەرانسەری کولتوور و ناوچە جیاوازەکاندا بەکاردەهێنرێت لە کۆنەوە بەشێکی دانەبڕاوە لە دیزاینی تەلارسازیدا. بۆ نموونە لە ماڵە ڕۆمانییەکاندا ، باخچەکان کە پێیان دەگوترا )ئەتریۆم(، ناوەندی ماڵەکە بوون. لە تەلارسازی ئیسلامیدا، باخچەکان زۆرجار شوێنێکی گەشاوەن کە سێبەر و کاریگەری ساردکردنەوە دابین دەکەن. زۆرێک لە ماڵە نەریتییەکان لە وڵاتانی ئاسیا و ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و دەریای ناوەڕاست  باخچەی داخراویان وەک توخمێکی هاوبەشی دیزاین هەیە. دیزاین و کارایی باخچە بە شێوەیەکی گشتی وەک فەزای فرەکارایی کاردەکات. دەتوانێت باخچەیەک بێت، شوێنێک بێت بۆ کۆبوونەوە کۆمەڵایەتییەکان، خواردن، یان پشوودان. زۆرجار ڕێگە بە ڕووناکی سروشتی دەدات بچێتە ژوورەکانی دەوروبەرەوە و یارمەتی هەواگۆڕکێ دەدات. دیزاینی باخچەیەک زۆر جیاوازەبەپێی کەشوهەوا و کولتوور و بەکارهێنانی.

١- هەواگۆڕکێی سرووشتی - لە کاتی دیزاینکردنی خانوو لە ناوچەیەکی گەرمدا، هەواگۆڕکێی سروشتی یەکێکە لە نیگەرانییە سەرەکییەکان. باشتر وایە زۆرترین هەواگۆڕکێ بە ماڵەکەت یان بیناکەتدا تێپەڕبێت. دانانی حەوشەیەک لە ناوەڕاستی ماڵەکەدا دەتوانێت یارمەتیدەر بێت بۆ هەواگۆڕکێ لەم مەودایە.

٢- ڕووناکی سرووشتی - باخچە داخراوەکان دەتوانن فەزای ناوەوە ڕووناک بکەنەوە. جگە لەوەش زۆرجار باخچە ڕێگە بە ڕووناکی سروشتی و ناڕاستەوخۆ دەدات بچێتە ژوورەکانی ناوەوە. ڕەنگە باخچەی بەرز و تەسک بەهۆی گۆشەی خۆرەوە ڕێگری لە چوونە ژوورەوەی ڕاستەوخۆی خۆر بکات. بەڵام تیشکی خۆر کە لە دیوارەکانی باخچەدا ڕەنگدەداتەوە دەتوانێت وەک ڕووناکی ناڕاستەوخۆ بگاتە ژوورەکانی خوارەوەی ناوەوە. بەم شێوەیە سوود لە ڕووناکی سروشتی وەردەگیرێت بەبێ ئەو گەرمیەی کە لەگەڵ تیشکی ڕاستەوخۆی خۆردا دێت.

٣- پەیوەندی لەگەڵ سرووشت - ئێمە وەک مرۆڤ پەیوەندییەکی دەروونیمان لەگەڵ سروشتدا هەیە. توێژینەوەکان دەریدەخەن کە بینینی توخمە سروشتییەکانی وەک ڕووەک و دار و ئاو دەتوانێت سوودێکی گەورەی تەندروستی هەبێت. ئەمەش یەکێکە لە سوودەکانی تری باخچەی داخراو. باخچەیەک لە ناوەڕاستی ماڵەکەتدا ڕێگەیەکی زۆر باشە بۆ هێنانە ناوەوەی ئەم توخمە سروشتیانە بۆ ژوورەکانی ناوەوە کە ڕەنگە مەرج نییە بچنە ژوورەوە. باخچەکان دەتوانن ڕووەکی بچووک یان دارە گەورەکانیان هەبێت، بەپێی قەبارەی حەوشەکە. هەروەها زۆرێک لە حەوشەکان تایبەتمەندی ئاویان هەیە. ئەم تایبەتمەندییە ئاویانە بریتین لە گۆم یان نافورە. زۆرجار دەنگ و بینینی ئاو هێورکەرەوەو کەشێکی چێژبەخش دروست دەکات.

٤- پەیوەندی ناوماڵ-دەرەوە - یەکێک لە سوودەکانی تری باخچەی داخراو لە ناوەڕاستی خانوودا ئەوەیە کە پەیوەندییەکی بەهێز لە نێوان فەزای ناوەوە و دەرەوەی ماڵەکەتدا دروست دەکات. باخچەیەکی ناوەندی تۆ بە سروشتەوە دەبەستێتەوە، وەک پێشتر باسمان کرد، بەڵام فەزای کراوە و دەرەوەش لە ناوەڕاستی ماڵەکەتدا دروست دەکات. ئەم ڕێکخستنە دەتوانێت ناوەوەی ماڵەکەت هەست بە فراوانی و بانگهێشتکەرتر بکات. باخچەیەک ژوورەکانی ناوەوە جیا دەکاتەوە و بە شوێنە نایابەکانی دەرەوە دەیانبەستێتەوە. ژوورەکانی تەنیشت حەوشەکە دەتوانن بە بەکارهێنانی دەرگای گەورە و پەنجەرەی گەورە بە تەواوی بکرێتەوە. ئەم جۆرە دەرچە فراوانانە گواستنەوەیەکی بێ کێشە لە نێوان ژوورەوە و دەرەوە دروست دەکەن.

ئامادەکردن لەلایەن:  

سۆما خضر آبراهیم